Hieronder ziet u de stand van de voorraden per 31 december 2014 en 31 december 2015.

Deze tabel geeft de veranderingen van de bouwgronden die we in exploitatie hebben genomen:

Wij ramen voor de in exploitatie genomen gronden € 118 miljoen aan kosten en € 220 miljoen een opbrengsten. Het geraamde eindresultaat is € 42 miljoen nadelig. Deze bedragen zijn nominale waarden. De rente wordt niet in de grondexploitaties geraamd en is hier niet in opgenomen. Voor complexen waarbij de contante waarde van het geraamde eindresultaat nadelig is, hebben wij een verliesvoorziening getroffen. Een onderbouwing hiervan vindt u in het MPG 2016.

Niet in exploitatie genomen bouwgronden (03.1 en 03.2)
Niet in exploitatie genomen gronden (Niegg) zijn bouwgronden waarmee u van plan bent ('stellig voornemen') in de toekomst nog wat te doen, maar die u nog niet in exploitatie heeft genomen. We hebben per 31 december 2015 hierin de gronden opgenomen in de complexen Kieveen en Kanaalzone Remeha. We hebben die gronden gewaardeerd op de huidige marktwaarde. Dan hebben we voor het verschil een verliesvoorziening gemaakt bij onderdeel 03.2.
U heeft definitief besloten de Marktstraat-Beekstraat niet te ontwikkelen als een totale gebiedsontwikkelingslocatie. Daarom hebben we dat complex per 31 december 2015 ondergebracht bij Overige grond- en hulpstoffen (onderdeel 03.5). De bruto boekwaarde (opgenomen bij onderdeel 03.1) is hierdoor € 6,4 miljoen lager geworden. De verliesvoorziening (onderdeel 03.2) voor Markstraat/Beekstaat van € 3,7 miljoen is vrijgevallen en we hebben de gronden afgewaardeerd naar huidige marktwaarde.

In exploitatie genomen bouwgronden (03.3 en 03.4)
De boekwaarde van de gronden veranderen elk jaar met het saldo van kosten en opbrengsten. We hebben een verliesvoorziening gemaakt voor het deel van de boekwaarde dat we in de toekomst naar verwachting niet meer terugverdienen.
De bruto boekwaarde (onderdeel 03.3) van de gronden die in exploitatie zijn (Iegg), is in 2015 € 7,2 miljoen minder geworden. Dat komt door vaste kosten en opbrengsten en doordat we winst hebben genomen over het complex.

De grootste veranderingen zijn:

Een uitgebreide toelichting op de kosten en opbrengsten ziet u bij de toelichting op het product Bouwgrondexploitatie (830) in programma 9 van deze jaarrekening. Daar geven we een toelichting per kostensoort voor het totale Grondbedrijf (Iegg + Niegg).

De verliesvoorzieningen voor de Iegg (03.4) zijn met € 1,3 miljoen toegenomen. Dat komt onder meer door een (gewone) toevoeging van rente van € 3,9 miljoen per 1 januari 2015. Verder hebben we voor € 3,9 miljoen een algemene verliesvoorziening gemaakt voor Groot Zonnehoeve. De reden daarvoor is dat we van plan zijn een deel van het dure programma te vervangen door een goedkoper programma. De grootste afnames van de verliesvoorzieningen zijn:

• Ecofactorij I (€ 1,7 miljoen)
• Zuidbroek (€ 1,6 miljoen)
• Groot Zonnehoeve (€ 0,9 miljoen)
• Kantorenlocaties algemeen (€ 0,7 miljoen).

Ten slotte hebben we € 0,8 miljoen van de verliesvoorzieningen gebruikt voor afboeking van delen van Zuidwest Poort (voorziening Kantorenlocaties) en verlaging van de verkoopprijzen voor de woningbouw Zuidbroek (voorziening Kwalitatief woningbouwprogramma).

Overige grond- en hulpstoffen (03.5)

Bij de overige grond- en hulpstoffen hebben we ook de gronden met opstallen opgenomen waarvan we geen ontwikkeling meer verwachten. We mogen de boekwaarde daarvan alleen nog veranderen vanwege eventuele aankopen, maar niet meer door andere kosten en opbrengsten. Rente en beheers- en exploitatielasten van die gronden komen elk jaar ten laste van de Algemene Reserve Grondbedrijf. We hebben eind 2015 Markstraat-Beekstraat voor € 2,8 miljoen opgenomen in die categorie. Dat is de belangrijkste verklaring voor de toename van € 2,1 miljoen. Daarnaast hebben we nog kleine afboekingen gedaan omdat we de waarde hebben aangepast aan de marktwaarde zoals die in 2015 is getaxeerd. De afboekingen zijn:

• Kanaalzone € 0,3 miljoen
• Zuidbroek € 0,1 miljoen
• Kanaaloevers Veldhuis € 0,1 miljoen.

De andere veranderingen hebben te maken met verkoop van panden in het complex Overige ruwe gronden.

Toelichting op algemene verliesvoorziening kwalitatief woningbouwprogramma

We hebben in 2014 een algemene verliesvoorziening gemaakt voor de aanpassing van het kwalitatieve programma binnen het Grondbedrijf. Met die verliesvoorziening hebben we de financiële gevolgen opgevangen van de aanpassing van het programma in de periode 2015-2019. We hebben met u afgesproken wanneer we deze voorziening mogen gebruiken.

Overige onderhanden werk (03.6)

In het overig onderhanden werk hebben we voor € 0,1 miljoen het saldo opgenomen van uren die we (nog) niet hebben afgerekend met het Grondbedrijf.